Scratch 3.0 (Tanıtım)

Scratch, MIT (Massachusetts Institute of Technology)'in Hayat Boyu Çocuk Yuvası Grubu tarafından geliştirilen blok tabanlı bir programlama dilidir. İlk sürümü 2003 yılında yayımlanmış olup son sürümü olan Scratch 3.0, 2 Ocak 2019 tarihinde yayımlanmıştır. Scratch her yaş için uygun olup genellikle çocuklara yönelik hazırlanmış bir kodlama türüdür. Scratch'in "Hayalinizi Kodlayın!" şeklinde bir sloganı var. Kişisel oyunlar tasarlanabilir. Scratch resim, ses, müzik gibi media araçlarını bir araya getirerek kendi oyunumuzu, animasyonlarımızı tasarlayıp kullanıp paylaşabileceğimiz bir grafiksel programlama dilidir.

Lisansları: GNU ve Scratch Source Code Licence’dır.

Dosya uzantıları: ".sb2" ve ".sprite2" şeklindedir.

Resmi web sitesi: https://scratch.mit.edu 

Desteklenen diller: Azerice, Endonezya Dili, Katalanca, Çekçe, Galce, Danimarka Dili, Almanca, Estonya Dili, İngilizce, İspanyolca, Latin Amerika İspanyolcası, Baskça, Fransızca, İrlandaca, İskoçya Galcesi, Galiçyaca, Hırvatça, Zulu Dili, İzlandaca, İtalyanca, Litvanca, Macarca, Maori Dili, Felemenkçe, Norveçce, Lehçe, Portekizce, Brezilya Portekizcesi, Romence, Slovence, Fince, İsveççe, Türkçe, Kırgızca, Arapça, Habeşçe, Yunanca, Korece, İbranice, Japonca, Tay Dili, Rusça, Bulgarca, Vietnamca, Ukraynaca, Çince.

Diğer Sürümlerden Sonra Değiştirilen/Eklenen Özellikler:

Sahne sağ tarafa taşındı.
Kalem ile ilgili kod blokları eklenti kısmına taşındı.
Boyama ve ses editörleri geliştirildi.
Yeni bir web sitesi geliştirildi.
Değişkenleri gizle ve göster kod blokları eklendi.
Kalem saydamlığı ve kalem saydamlığını değiştirme
Ses efektleri bloğu geliştirildi.
İlk dizenin ikinci kez içerilip içerilmediğini kontrol etme
Blok numarası
Karakterlerin sürüklenip sürüklenemeyeceğini ayarlama
Go to () açılır penceresinde ön ve arka işareti
Karakterler için katmanlar
Kostüm ve zemin için bloklar için ad sekmesi
Müzik, Kalem, Video Algılama, Çeviri, Micro:Bit, Mindstorms EV3, Metin Konuşma

İlk açıldığında arayüzü:

Kaynak: Wikipedia, Scratch, Kaynak

Scratch 3.0 (Kullanım)

Scratch 3.0, blok kod yöntemi ile kullanılan bir programlama dilidir. Kod satırları sol sütunda hazır olarak verilmiş olup kullanılacak olan blok kod tutup sürükleyip kod alanına bırakma şeklinde kullanılmaktadır. Kod içerikleri hazır olarak bloklarla verilmesinden dolayı her yaşta kişiler için uygun olup özellikle çocukları programlamaya hazırlarken eğlenceli ve basit olarak kullanılabilecek bir programdır. 

Scratch 3.0'da üst şeritte (turuncu kutu içindeki alan) Dil Ayarı, Dosya, Düzenle ve Eğitici Dersler butonu bulunmaktadır. Sol şeritte (lacivert kutu içindeki alan) Kod, Kostümler ve Sesler sekmeleri; sağ şeritte (mor kutu içindeki alan) hazırlanan oyunun gerçekleşeceği, kuklaların yerleştirildiği ve kod blokları ile görevleri yürütmelerinin önizlendiği ekran ve kuklaların, arka dekorun bulunduğu, ayarlarının yapıldığı alan vardır. Ortadaki boş alan (yeşil kutu içindeki alan) ise kod bloklarının sürüklenerek bırakıldığı yerdir.

Turuncu kutu içerisinde belirtilen Kod, Kostümler ve Sesler kısmındaki Kod sekmesinde pembe kutu ile belirtilmiş olan eklentilerde program için gerekli olan kod blokları sınıflandırılmıştır. Gerekli kod hangi sınıf içerisinde yer alıyorsa orada bulunan yere hızlıca gitmek için eklenti tıklanmaktadır. Mavi kutu ile belirtilen alanda kod satırları görülmektedir ve kullanılacak olan kod satırı buradan tutulup sürüklenerek kodların yazıldığı boş alana bırakılır. Yeşil kutu ile belirtilen alan Eklenti Eklemek için kullanılan bir butondur. Programı ilk açtığımızda karşımıza gelen eklentiler sıkça kullanılanlardır. Eğer proje farklı bir şekilde eklenti ile gerçekleştirilecekse eklenti ekle diyerek karşımıza çıkan sayfadan ihtiyaç duyulan eklenti seçilir.

Listeye eklenebilecek eklentiler; Müzik, Kalem, Video Algılama, Metinden Sese, Çeviri, Makey Makey, micro: bit, Lego Min Storms EV3, Lego WeDo 2.0'dır. 

Kostümler sekmesinde o anda sahnede seçili olan kuklanın kılıkları görülebilir, eklenebilir, silinebilir,

yeni bir kostüm tasarlanabilir, şekli değiştirilebilir.

Sesler sekmesinde proje içerisinde kullanılmak istenen sesler eklenebilir, oluşturulabilir, silinebilir.

Sahnede kuklaları yerleştirerek projenin önizlemesi görülebilir. Yeşil bayrak ile proje başlatılıp kırmızı altıgen ile proje durdurulabilmektedir. Ekranın büyüklük küçüklük yerleşimi de sahnenin sağ üst köşesinden ayarlanabilmektedir.

Kukla seçimi alanından ise kullanılacak olan, hazır bulunan bir kukla eklenebilir, içe aktarılabilir ya da özgün başka bir kukla oluşturulabilir.

Bir dekor seç alanından ise sahnede kullanılacak olan arka plan içe aktarılarak ya da var olanı ekleyerek kullanılabilir ya da yeni bir dekor oluşturulabilir.

Üst şeritte bulunan yuvarlak şekil ile Scratch 3.0'ın dili değiştirilebilmektedir. Dosya butonu ile yeni proje sayfası açılabilir, oluşturulan projeyi bilgisayar kaydedebilir ya da daha önceden oluşturulmuş olan projeyi Scratch 3.0 içerisine aktararak proje yeniden çalışır hale getirilebilir. Düzenle butonu ile yapılan bir değişiklik geri alınabilir ya da Turbo Modu açılıp kapatılabilir.

Yine üst şeritte bulunan Eğitici Dersler alanından kısa eğitim videoları, animasyonlar, hikayeler izlenebilmektedir.

Scratch 3.0 (Kurulum)

Scratch 3.0 sürümü Scratch'ın resmi web sitesinden kullanıcı adı ve şifre oluşturulup giriş yapılarak kullanılabileceği gibi, çevrimdışı bir şekilde uygulama halinde bilgisayara kurulumu yapılabilmektedir. Uygulama halinde kurulumu için https://scratch.mit.edu/download adresine gidilerek kullanılan işletim sistemine göre indirme gerçekleştirilebilmektedir. İşletim sistemi seçeneği olarak Windows ve MacOS işletim sistemleri bulunmaktadır.

Çevrimiçi olarak kullanmak için:
Son sürüm Scratch 3.0 olduğu için çevrimiçi web adresinde görüntülenen sürüm de uygulama sürümü ile aynı olmaktadır. Kayıt olmak için https://scratch.mit.edu adresine giriş yapılır ve gelen ekranda Scratch'a Katıl butonu tıklanarak kayıt olma ekranı karşımıza gelir.

Hesap oluştururken ilk adım olarak, güvenlik açısından gerçek adımızı kullanmak yerine başka bir isim kullanılması önerilmektedir. Şifrenin de unutulmayacak bir şifre olması gerekmektedir.

İkinci adımda, doğum tarihi, cinsiyet ve yaşanılan ülkenin belirtilmesi istenmektedir.

Üçüncü adımda, bir e-posta adresi istenilerek onay postası gönderilmektedir. Onay yapılmadığı takdirde paylaşım ve yorum yapma özelliği kullanılamamaktadır.

Çevrimdışı olarak kullanmak için:

Windows İşletim Sistemi'ne Kurulum:

Yukarıda belirtilen web sistesine girildiğinde Windows seçilir.

İndirilen .exe dosyası çalıştırılarak kurulum gerçekleştirilmiş olur. Böylece Masaüstü'ne uygulamanın kısayolu gelerek kullanıma hazır olur.

MacOS İşletim Sistemi'ne Kurulum:

Web sitesine girildiğinde MacOS seçilir.

İndirilen .dmg uzantılı dosya açılır. Scratch Desktop uygulamalara taşınarak kullanıma hazır olur.

Kaynak: Scratch